Zasada ALARA

dopuszcza się jednorazowo 50 mSv pod warunkiem, że w ciągu kolejnych 5 lat jej sumaryczna wartość nie przekroczy 100 mSv.

- w działaniach kryzysowych dopuszcza się 500 mSv/rok, ale mogą w nich uczestniczyć wyłącznie ochotnicy szczegółowo poinformowani o zagrożeniach wynikających z przyjęcia takiej dawki promieniowania.

Rozpad substancji promieniotwórczych

Substancje promieniotwórcze ulegają rozpadowi - ich aktywność zmniejsza się wraz z upływem czasu.

Czas połowicznego rozpadu (czas połowicznego zaniku lub okres półtrwania): określamy symbolem T_1/2 - czas w ciągu którego aktywność promieniotwórcza substancji zmniejsza się o połowę.

Czas połowicznego rozpadu charakteryzuje dany izotop promieniotwórczy niezależnie od czynników środowiskowych np. temperatury czy ciśnienia.

Czasami ze względów praktycznych przyjmuje się w przybliżeniu, że „całkowity” rozpad danego radionuklidu następuje po czasie równym pięciu czasom połowicznego zaniku, czyli gdy jego aktywność spadnie do poziomu 1/32 aktywności początkowej.

np. T_1/2 dla jodu ¹³¹ wynosi 8 dni, czyli 8 x 5, ten umowny całkowity rozpad nastąpi po 40 dniach, a dla węgla ¹⁴C, T_1/2 wynosi 5730 lat, całkowity rozpad nastąpi po 28650 latach.

Oprócz czasu połowicznego zaniku w ujęciu fizycznym, określany jest także biologiczny czas połowicznego rozpadu. Odpowiada on czasowi po jakim nastąpi spadek aktywności danego izotopu promieniotwórczego również do połowy wartości, ale wchłoniętej do organizmu. Jest on zawsze mniejszy od czasu fizycznego.

np. Ksenon ¹³³ - fizyczny T_1/2 wynosi 5,3 dnia, a biologiczny to tylko 0,35 minuty: dlaczego - ponieważ jest to gaz i po dostaniu się do organizmu jest z niego usuwany przez płuca.

                                                                                                                                             Ćwicz.3

W środowisku naturalnym występuje ponad 60 radionuklidów, z których część tworzy tzw. naturalne szeregi lub inaczej łańcuchy promieniotwórcze. Każdy z tych szeregów rozpoczyna się innym izotopem promieniotwórczym, a kończy izotopem stabilnym ( nie promieniotwórczym).

Charakterystyka poszczególnych szeregów promieniotwórczych

1.      Szereg uranowo - radowy: rozpoczyna się rozpadem alfa uranu ²³⁸U (T_1/2 = 4,47 x 10⁹ lat = 4 miliardy 470 milionów lat), a kończy się stabilnym izotopem ołowiu ²⁰⁶Pb.

W jego skład wchodzi 18 radionuklidów m. in.: ołów ²¹⁰Pb, uran ²³⁵U, rad ²²⁶Ra, polon ²¹⁰Po, ²³⁴U, radon ²²²Rn.

2.      Szereg torowy: rozpoczyna się rozpadem alfa toru ²³²Th (T_1/2 = 1,4 x 10¹⁰ lat = 14 miliardów lat), kończy go stabilny ołów ²⁰⁸Pb.

W skład szeregu wchodzi 12 radionuklidów m. in.: rad ²²⁸Ra, radon ²²⁰Rn, tor ²²⁸Th.

3.      Szereg uranowo - aktynowy: rozpoczyna się rozpadem alfa uranu ²³⁵U (T_1/2 = 7 x 10⁸ lat = 700 milionów lat), kończy się stabilnym ołowiem ²⁰⁷Pb. Zawiera 15 radionuklidów m. in.: rad ²²³Ra, proaktyn ²³¹Pa.

Te szeregi są źródłem promieniowania alfa w całej wartości tła naturalnego, ale oprócz tych szeregów bardzo dużą część tła stanowi izotop potasu ⁴⁰K, którego najwięcej występuje w wodzie.

Wszystkie pierwiastki rozpoczynające naturalne szeregi promieniotwórcze ze względu na długi okres połowicznego rozpadu nazywamy geologicznie trwałymi.

Oprócz tła rozpad tych pierwiastków daje też ciepło i zimno: gejzery, wody geotermalne.

Stężenie naturalnych radionuklidów (Bq/kg)